Heqdë Page
- Perê teyara kewt bı.
- Perê mıriçık şıkş ya bı.
- Ma qayığ/kelek perana ard kışt.
- Mı hewt peri kıtab wend. Bızde perin birden çok anlamı var. Pele yazdığınız zaman Brezilyalı futbolcu Pelevden başka bir şey gelmiyor.
Dilimizde, her biri için özel olarak kullanılan, gerçek anlamını taşıyan 4 ayrı kelime var. Sizin köyde per = sayfa yan anlam olarak kullanılıyor sanırım. Niye gerçek anlamı dururken, 2., 3. yan anlamını alalım/kullanalım?
- pêl = "dalga"
- pelı = "sayfa"
- pere = "para"
- perrı = "kanat"
Yani, kanat için perrı, sayfa için perı kullanıldığında dilimizde her kelime için gerçek (ilk akla gelen) anlamı taşıyan kelimelerin mevcut olduğu ortaya çıkar. Bu da zaten dilin eksiksizliğini, zenginliğini gösterir. Bu yüzden, sayfa için pelı varken, içinde kanat anlamını da taşıyan perrı kelimesinin yan anlamı sayfa olarak kullanılmasının uygun olmadığı düşüncesindeyim.
İkinci olarak, perra seri yaptığın zaman, sorun ortaya çıkıyor, wiki de ana sayfa açılmıyor Anlatabiliyor muyum?
Tamam kabul ediyorum ama şu da bir gerçek ki Gerger Çermik ve Siverek, Çüngüş ve çevresi gep aynı, benim köyüm diye bir şey yoktur;
- Pêl var ama pel diye bir şey yoktur yani öyle bir kelime yoktur .
- Per kelimesinin bir çok anlamı var, sayfa da onlardan biri ama per ile pere arasında ses farkı var.
- Pela seri ve perra seri iki sayfa olarak kalsın, her ikisi de aynı madem, her ikisinin kalmasında bir sakınca yoktur. Birde şöyle düşün, Güney zazacasında 10 yıldır Kuzey zazacasına ait olan bir kelime kullanılıyor. bundan sonra Pera seri dursun
Bak, bizim köy tam merkez ile güneyin arasında kalıyor, her ikisinden de kelimeler var. Ancak pel kelimesi anlaşılıyor, öyle bir kelime de var. Sizde nasıl oluyor da olmuyor, tartışılması gereken bir soru. Perra seri 'baş kanat' anlamını da taşıyor. İnsanlar bunu okuduğunda ne alaka derler. Pela seri, pelga seri, velga seri, keyepele olur. Anca perra seri esas anlamın dışında kalıyor.
Zazaca wikinin kodunun diq olması wikinin sadece Güney Zazacasına ait olduğu anlamına gelmez, diq sadece kod olarak uygun görüldü, bu zza da olabilirdi, o wiki açılırken de standart olarak yazılması gerektiği üzerine konsensüse varıldı zaten. Şimdi sen güneyce (dımli) yazılsın, ben merkezce (zaza), başkası kuzeyce (kırmancki) yazılsın derse her kafadan bir ses çıkarsa yarar sağlayabileceğimiz bir sonuca varamayız.
İncubator.wikimedia.org da Kiu ve diq kodlarıyla alakalı projeler var. Translatewiki.net de her iki kod da çalışıyor. Wikide Dil tercihini diq yaparsan Perra seri yazar bağlantıya tıklarsın ana sayfaya gidersin. Kiu da Pela seri yazar, dil tercihini kırmancki yaparsan Pela seri yazar. türkçe yaparsan Anasayfa yazar. Misal ben zazaki vikide Kirmancki ayarli. inan bana zazaki dil seçtigim zaman anlamiyorum.
Wiki ile bağlantısı olmayan, hiçbir şey bilmeyen, herhangi bir kaydı olmayan bir kişi ne yapacak peki? nasıl seçecek o dil kodlarını? bu durumda ne yapacak?
İlaveten, sen Dımıli ile yazdığında, diğer ağızlar nasıl anlayacak bunu? Sadece kendini düşünme, ben wiki de standart ve Zaza dışında hem Dımıli, hem de Kırmancki makaleler yazmaya çalışıyorum ki herkesçe anlaşılsın.
Göstermek için motnayış, mojnayış, mocnayış birbirine yakın ve anlaşılabilecek üç kelime varken, ille de mosneyi (sanırım bunu da mısayış/musayış dan düşünmüşşün) kullanıyorsun. Musayış ikinci anlamda gösterme anlamını taşıyor, öğret, göster anlamında. Bıasnı = göründür mantıken olamaz zaten, Türkçe'de bile göründürmek diye bir sözcük yok. Bımotnı (veya bımocnı, bımojnı) olur anca bıasnı veya bımosnı diğerleri varken olmaz. Ek: sizin köyü bilmem ancak motnayış güneyde ve merkezde kullanılıyor.
Mocnayen, motnayen veya mojnayen kullanabilirsiniz ama bizde mısnayen derler lakin Siverek musnayen der. diq kodu için musnayen, kiu çevirilerinde mocnayen kelimesini ekliyorum zaten. kiu çevirilerine de bakabilirsin.
Şunu da unutma ki standart hiç bir zaman olmayacak. -y veya -ya ile ilgili değişiklik yapıyorsunuz. aynı kategorileri o şekilde eklenmesini asmen söylemişti. şimdi ise değiştirin diyor. Asmenin bir dediği bir dediğini tutmuyor
Koyo Berzi tanırsın, Siverekli onca yıllardır Zazaca üzerine çalışıyor. Motnayışın güneyde de kullanıldığını o da söylesin sana, emin ol. Güney ağzını senden daha iyi bildiğine emin olabilirsin. Kendisine ulaş.
Bir de, göstermek kelimesi için kelime var motnayış bire bir sadece göstermek için kullanılıyor, ısrarın neden? Siverekliler, Gergerliler Zaza da biz daha mı az Zazayız? İlaveten ilk soruma cevap alamadım, yeniden soruyorum: Wiki ile bağlantısı olmayan, hiçbir şey bilmeyen, herhangi bir kaydı olmayan bir kişi ne yapacak peki? nasıl seçecek o dil kodlarını? bu durumda ne yapacak? Sen kodları Dımıli ile yazdığında, diğer ağızlar nasıl anlayacak bunu?
-y ve ya ların değiştirilmesi kararı ortak bir şekilde alındı, -yaya olarak yazılış hiperkorrektif hata, uzun zamandır bunun ben de farkındaydım. Bıra Asmen her zaman -ay -ve ey olarak yazılışın doğru olduğunu söylüyordu zaten, Bıra Mirzali -yaya ve -yê şekilde yazıyordu ben ve Asmen değil. Şu anda da ortak kararla değişikliğe gittik. Wikiye göz atarsan görürsün.
Wikiyi hiç bilmeyen birisi hiç bir şey yapamaz. Kullanıcı hesabı yaratır kendine, eğer tercihlere gidebilirse, wikiyi istediği dilde kullanabilir. Güney lehçesinde 3 lehçe var, 4 merkezi lehçe 3 de kuzey lehçesi var. birde bedirxan alfabesiyle yazanlar var. 15 farklı tazım veya ağız ile yazmak demek. Motnayen noktasında senin gibi yapalım fark etmez.
Birde şu konuya açıklık getirelim. çap kerdış veya raşt kerdış ayrı yazılır.
çap kerdış ( Çap ke, çap meke) raşt kerdış (raşt ke, raşt meke) . gördüğün gibi me olumsuzluk eki söz öbeğini biribirinden ayırıyor. bü yüzden ayrı yazılmak zorunluluğu var.
iyelik eklerine gelelim. ayrı yazılmaları
gerekiyor.
- vergi ra (burada ra ayrı yazılıyor ve - den iyelik ekine karşılık geliyor)
- vergi rê (-rê türkçede -e iyelik ekinin yerine kullanılıyor)
- vergi y
- vergi dı (gördüğün gibi hepsi ayrı yazılıyor)
Coğrafya ra Tırkiya Coğrafya da Tırkiya Coğrafya y Tırkiya Coğrafya rê Tırkiya Coğrafya dı Tırkiya
Inka ez ornag bıdi to ra;
- publish = neşr etmek = çap kerdene
- publishing = neşretme/neşrediş = çapkerdış
Key kı fiil beno name, o piya nusiyeno. Yew zi key kı tı çiyê tadanê (çarnınê), raşt ta bıd cı. Fekanê binan zi bıg xo çım ver. Asan bo, her kes fam ko.
Çap ke'yi ayrı yazıyorsun tamam peki çapkerdış söz öbeğini neden ayrı yazmıyorsun.
Misal;
- Çap ke (olumsuzu çap meke)
- Çap kerdış (olumsuzu çap nêkerdış). gördüğün gibi olumsuz eki isim ile fiili birbirinden ayırıyor.
Asnaw kerdış, raşt kerdış, timar kerdış vs.
Şu şekilde oluyor açıklayayım:
Çap ke = burada iki ayrı kelime kökü var. Çap (neşir) ve ke (et) ve bunların birleşiminden tek bir anlama gelen tek, yalnız bir kelime ortaya çıkıyor = çapkerdış
Çap (neşir) örneğinden gidiyorum şöyle:
- çap ke = neşir et
- çap kerden = neşir etmek
- çapkerdış = neşretme/neşrediş (tek bir kelime olurken i düşüyor Türkçe'de burda)
- çap meke = neşir etme
- çapnêkerdış = neşretmeme (neşretmeyiş)
Türkçe başka örnekler vereyim:
İki ayrı sözcük birleşince kelime grubu oluşur, yepyeni bir kelime doğar ve bu yeni kelimeyi oluşturan diğer iki kelime (daha fazla da olabilir) birlikte yazılır:
- Meyil + etmek = meylediş = meyılkerdış
- Hak + etmek = hakediş = heqekerdış
Bir de her dilin kendine göre yazılış kuralları vardır, senin yazışın Vate grubu tarafından kabul gören yazım şekli.