Η σελίδα αυτή εκφράζει επίσημες θέσεις των δημιουργών του MediaWiki και είναι στην ουσία μια σύνοψη μερικών βασικών οδηγιών προσαρμοσμένων στα λάθη που παρατηρούνται στον ελληνικό μεταφραστικό χώρο.
Η μετάφραση πρέπει να είναι όσον το δυνατόν πιο πιστή, σεβόμενοι φυσικά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής γλώσσας.
Μεταφράζουμε πιστά αλλά όχι λέξη προς λέξη.
Δεν φοβόμαστε να αλλάξουμε τη σύνταξη.
Η πιστή μετάφραση είναι καθοριστικής σημασίας σε έργα που μεταφράζονται συλλογικά
Όταν ένας μεταφραστής μεταφράζει κάτι μόνος του, έχει τη δυνατότητα να αποδώσει συγκεκριμένες φράσεις πιο ελεύθερα γιατί είναι σε θέση να διατηρήσει παντού το ίδιο πνεύμα. Όταν όμως η μετάφραση γίνεται συλλογικά και ο ένας γράφει το ίδιο πράγμα έτσι και ο άλλος αλλιώς τότε δημιουργείται πρόβλημα. Γι' αυτό η μόνη λύση για να υπάρχει συνοχή είναι η όσον το δυνατόν πιο πιστή μετάφραση.
Η πιστή μετάφραση είναι αναγκαία στο λογισμικό
Δεν ξεχνάμε ότι μεταφράζουμε ορολογία και τεχνικές οδηγίες λογισμικού που μπορεί να σύνθετες και στριφνές ακόμα και στο αγγλικό μήνυμα. Πολλές φορές μια λειτουργία μπορεί να είναι τόσο σύνθετη που ακόμα και ο δημιουργός να έχει παιδευτεί πολύ για να γράψει ένα κατανοητό μήνυμα. Ελεύθερη απόδοση αυτού του μηνύματος μπορεί να το μπερδέψει ακόμα περισσότερο.
Ο μεταφραστής βλέπει μόνο ένα μικρό κομμάτι του παζλ. Πολλές φορές τα μηνύματα σχετίζονται και συνεργάζονται μεταξύ τους. Η ελεύθερη απόδοση ενός μηνύματος μπορεί να μπερδέψει ολόκληρο το παζλ. Οπότε, αν έχουμε αντίρρηση για κάποιο μήνυμα, δεν το αλλάζουμε λίγο στη μετάφραση, αλλά το μεταφράζουμε πιστά, όσο κι αν διαφωνούμε, ενώ παράλληλα το αναφέρουμε. Ο δημιουργός θα διαβάσει την αναφορά μας και θα αλλάξει το πρωτότυπο μήνυμα αλλάζοντας παράλληλα και όσα σχετίζονται με αυτό ώστε να διατηρηθεί η συνάφεια της ορολογίας.
Και μια ειδικότερη αλλά πολύ συνηθισμένη περίπτωση:
Μην κάνετε επεξηγήσεις
Μην βάζετε σε παρένθεση μια επεξήγηση ή μια εναλλακτική λέξη θεωρώντας ότι βελτιώνετε το μήνυμα. Αν θεωρείτε το μήνυμα ελλιπές ή διφορούμενο, η σωστή ενέργεια είναι πάλι μία: αναφέρετέ το στο δημιουργό.
Μην ψαλιδίζετε μηνύματα «για να ταιριάζουν στο μάτι»
Ναι, το ξέρουμε ότι τα Ελληνικά, όσον αφορά στην πληροφορική, τείνουν να γίνονται πολύ περιφραστικά. Έτσι πολλές φορές το μήνυμα μπορεί να μη χωράει στον προβλεπόμενο χώρο με αποτέλεσμα ή να στριμώνεται, ή να σπάει σε δύο σειρές, ή γενικά να αλλάζει τη μορφοποίηση που είχε προβλέψει ο δημιουργός. Ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση δεν πρέπει να ξεφεύγουμε από την πιστή μετάφραση. Κι εδώ, η μόνη σωστή πρακτική είναι η αναφορά του προβλήματος ώστε να διορθωθεί από τη ρίζα του. Ο δημιουργός, γνωρίζοντας πλέον το πρόβλημα, μπορεί είτε να αλλάξει τη μορφοποίηση του συγκεκριμένου σημείου είτε να γράψει απλά μια οδηγία στην τεκμηρίωση του μηνύματος που να λέει ότι μπορούμε να συντομεύσουμε το μήνυμα και πώς.
Κομμένο μήνυμα σε πολυσύχναστη σελίδα της Βικιπαίδειας
Ένας άλλος λόγος είναι ότι το μήνυμα μπορεί να χρησιμοποιείται σε περισσότερα από ένα σημεία. Κι ενώ εμείς το κόψαμε π.χ. για να χωρέσει σε ένα μενού, χωρίς να το ξέρουμε προκαλέσαμε μια ζημιά κάπου αλλού. Στη διπλανή εικόνα φαίνεται ένα στιγμιότυπο οθόνης (4/9/2013) από τις Ειδικές σελίδες της Βικιπαίδειας όπου ένα μήνυμα είναι κομμένο χωρίς προφανή λόγο.
3 βασικά βήματα
Διαβάστε την τεκμηρίωση Όσο απλό κι αν φαίνεται το μήνυμα πρέπει πάντα να διαβάζετε την τεκμηρίωση γιατί μπορεί να κρύβει παγίδες.
Σύνδεσμος SupportΜη φοβάστε να ρωτήσετε Αν η τεκμηρίωση είναι ελλιπής ή δυσνόητη μη διστάζετε να απευθυνθείτε στο Support (σύνδεσμος κάτω κάτω δεξιά στο παράθυρο τεκμηρίωσης/αυτόματης μετάφρασης). Οι άνθρωποι στο Support είναι πολύ φιλικοί και απαντάνε πάντα. Κι επίσης με αυτήν σας την ενέργεια μπορεί να διορθωθεί και η τεκμηρίωση κι έτσι να βοηθηθούν και μεταφραστές άλλων γλωσσών.
Η διόρθωση γίνεται μέσα από τη χρήση Όπως έχει ειπωθεί και αλλού, όταν διορθώνουμε μεταφράσεις άλλων, πρέπει να είμαστε πολύ πιο υπεύθυνοι και να γνωρίζουμε επίσης και το πρόγραμμα που μεταφράζουμε.
Το MediaWiki και η Βικιπαίδεια
Η Βικιπαίδεια ήταν κάποτε, και για καιρό, το μοναδικό έργο υλοποιημένο σε MediaWiki. Για το λόγο αυτόν πολλές ορολογίες του περιβάλλοντος αποδόθηκαν πολύ ελεύθερα με όρους εγκυκλοπαίδειας. Αυτός ο τρόπος ήταν λανθασμένος, όπως θα δούμε πιο κάτω, αλλά τότε δεν πείραζε έτσι κι αλλιώς. Σήμερα όμως που το MediaWiki έχει διαδοθεί ευρέως υπάρχει μια πληθώρα έργων, πολλά ριζικά διαφορετικά από μια εγκυκλοπαίδεια. Έτσι για παράδειγμα, σε ένα wiki που προορίζεται για διαχείριση έργου μιας εταιρίας, ή σε ένα σημασιολογικό wiki που συλλέγει και αποθηκεύει στατιστικά στοιχεία, ο όρος «άρθρο» ή «λήμμα» ως απόδοση του «page» το μόνο που πετυχαίνει είναι να μπερδεύει το χρήστη.
Ο μεταφραστής του MediaWiki πρέπει να μεταφράζει πάντα πιστά, έχοντας στο μυαλό του ότι δεν μεταφράζει τη Βικιπαίδεια αλλά ένα γενικό λειτουργικό που προορίζεται για πληθώρα χρήσεων.
Από την άλλη, οι χρήστες ενός οποιουδήποτε wiki, συμπεριλαμβανομένης και της Βικιπαίδειας, μπορούν μετά να προσαρμόσουν οποιοδήποτε μήνυμα του προγράμματος στις δικές τους ιδιαίτερες απαιτήσεις.
Ο προσεκτικός αναγνώστης ίσως παρατηρήσει ότι ενώ το περιεχόμενο του μηνύματος είναι «Content page», το όνομα του μηνύματος είναι «Article» (που εκτός από «άρθρο» σημαίνει και «λήμμα» στα Αγγλικά)! Αυτό είναι κληρονομιά από το παρελθόν τότε που οι δημιουργοί του MediaWiki έφτιαχναν το λογισμικό αποκλειστικά για εγκυκλοπαιδική χρήση. Κάποια στιγμή όμως αποφάσισαν ότι το λογισμικό μπορεί να έχει πολύ πιο ευρεία χρήση κι έτσι άλλαξαν το μήνυμα σε «Content page» διατηρώντας όμως το παλιό του όνομα για λόγους συμβατότητας.
Και μια δεύτερη μικρή παρατήρηση
Οι χρήστες της Βικιπαίδειας θα θυμούνται ότι μέχρι το 2012 οι σελίδες της Βικιπαίδειας ονομάζονταν «Άρθρα». Αυτό είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα επιπόλαιας μετάφρασης του (τότε) «article» και επίσης χαρακτηριστικό του πώς μια κακή μετάφραση μπορεί να ριζώσει και να ταλαιπωρεί τους χρήστες για χρόνια. Τώρα μπορεί κάποιος εύλογα να αναρωτηθεί: «Και γιατί δεν το άλλαζαν;» Η απάντηση είναι ότι όταν εμφανίστηκε η Βικιπαίδεια ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τότε. Πολλές νέες λειτουργίες, πολλές νέες ορολογίες. Ανάμεσα σε όλες αυτές τις καινοτομίες οι πρώτοι χρήστες έβλεπαν το «άρθρο» και θεωρούσαν ότι είναι κι αυτός κάποιος νέος όρος κι ότι έτσι θα πρέπει να λέγεται. Και κάποια στιγμή το συνήθισαν κιόλας και το πήραν σαν δεδομένο. Κι όταν τελικά μετά από χρόνια κάποιοι άρχισαν να ψυλλιάζονται το λάθος χρειάστηκε να γίνουν ολόκληρες διαβουλεύσεις επί διαβουλεύσεων και στο τέλος μια ψηφοφορία, για να αλλάξει αυτό που στην τελική δεν ήταν παρά μια επιπολαιότητα της στιγμής ενός μεταφραστή!
Και μια τρίτη μικρή παρατήρηση
Διαβάζοντας το παραπάνω θα παρατηρήσετε ότι δεν υπάρχει πλέον μήνυμα MediaWiki:Article καθώς αντικαταστάθηκε από το γενικότερο MediaWiki:Nstab-main, και αφαιρέθηκε όταν συμπληρώθηκε ο χρόνος για τον οποίο ήταν απαραίτητη η ανάγκη διατήρησής του για συμβατότητα.
Ο μεταφραστής οφείλει να το μεταφράσει «Σελίδα περιεχομένου» αδιαπραγμάτευτα. Η μετάφραση αυτή απευθύνεται σε όλα τα wiki του πλανήτη.
Οι χρήστες της Βικιπαίδειας μπορούν στη συνέχεια να επεξεργαστούν τη δική τους τοπική σελίδα: https://el.wikipedia.org/wiki/MediaWiki:Nstab-main και να αποδώσουν το «Content page» ως «Λήμμα». Η τροποποίηση αυτή δεν θα επηρεάσει κανένα άλλο wiki στον πλανήτη και αντίστροφα, η συγκεκριμένη αλλαγή θα είναι επίσης ανεπηρέαστη από οποιαδήποτε αλλαγή γίνει στο μέλλον στη μετάφραση του συγκεκριμένου μηνύματος.
Ομοίως, οι χρήστες οποιουδήποτε άλλου wiki μπορούν να τροποποιήσουν τη δική τους αντίστοιχη σελίδα και να αποδώσουν το «Content page» και οποιοδήποτε άλλο μήνυμα του συστήματος, όπως θέλουν!
Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα:
Στη Βικιπαίδεια τα μόνα αρχεία που επιτρέπεται να ανεβαίνουν είναι κυρίως αρχεία εικόνων. Για το λόγο αυτό το MediaWiki βρίθει από μεταφράσεις της λέξης «file» ως «εικόνα». Φανταστείτε πόσο κακό είναι αυτό για κάποιους που χρησιμοποιούν ένα ενδοεταιρικό wiki για διαχείριση έργου και ανεβάζουν αποκλειστικά έγγραφα κειμένου!
