Σκοπός αυτής της ενότητας δεν είναι να αναπαραγάγουμε εδώ όλη τη γραμματική αλλά να συγκεντρωθούν κάποια κλασσικά λάθη που παρατηρούνται συχνά στη μετάφραση του MediaWiki.
Προσοχή στα κενά
Οι κατασκευαστές του μεταφραστικού εργαλείου έχουν προνοήσει τόσο το πρωτότυπο μήνυμα όσο και η μετάφραση να είναι γραμμένα με γραμματοσειρά Courrier για να φαίνονται εύκολα τα περιττά κενά. Προσοχή λοιπόν μην σας ξεφεύγουν και ειδικότερα όταν παίρνετε την αυτοματοποιημένη μετάφραση γιατί εκεί έχει συνήθως πολλά περιττά κενά.
Ελληνικά εισαγωγικά « »
Αν και το λέει και στο λεξικό κρίνεται σκόπιμο να τονιστεί. Να χρησιμοποιείτε μόνο ελληνικά εισαγωγικά. Τα ελληνικά εισαγωγικά μπαίνουν όταν το πληκτρολόγιο είναι γυρισμένο στα Ελληνικά, με ταυτόχρονο πάτημα:
Στα Windows:
Ctrl+Alt+[ για «
Ctrl+Alt+] για »
ή
AltGr+[ για «
AltGr+] για ».
Στο Linux:
AltGr+, για «
AltGr+. για »
ή
(αριστερό)< για «
(αριστερό)> για ».
Τα σημεία στίξης έξω από την παρένθεση και τα εισαγωγικά
Το τονίζουμε γιατί στα Αγγλικά είναι το αντίθετο. Ενώ λοιπόν η αγγλική γραμματική επιτάσσει το σημείο στίξης που οριοθετεί την πρόταση να μπαίνει μέσα στην παρένθεση και τα εισαγωγικά, η ελληνική γραμματική λέει ότι πρέπει να μπαίνει απ' έξω.
Παράδειγμα
This function is experimental (for testing only.)
Σωστό
Αυτή η λειτουργία είναι πειραματική (μόνο για δοκιμές).
Λάθος
Αυτή η λειτουργία είναι πειραματική (μόνο για δοκιμές.)
Όμως όταν η πρόταση μέσα στην παρένθεση είναι αυτοτελής και το σημείο στίξης της ανήκει, τότε μπαίνει μέσα στην παρένθεση (και φυσικά μπαίνει επιπλέον και το κανονικό σημείο στίξης έξω από την παρένθεση).
Παράδειγμα
(This function is experimental!)
Σωστό
(Αυτή η λειτουργία είναι πειραματικήǃ)
Λάθος
(Αυτή η λειτουργία είναι πειραματική)ǃ
Παράδειγμα
You have enabled function A (this function is experimental!)
Σωστό
Έχετε ενεργοποιήσει τη λειτουργία Α (αυτή η λειτουργία είναι πειραματικήǃ).
Λάθος
Έχετε ενεργοποιήσει τη λειτουργία Α (αυτή η λειτουργία είναι πειραματική!)
Όχι απόστροφοι στο γραπτό
Στην ελληνική γραμματική δεν επιτρέπονται συντμήσεις λέξεων με απόστροφο στο γραπτό λόγο. Αυτό είναι επιτρεπτό μόνο στη λογοτεχνία ως καταγραφή προφορικού λόγου.
Σωστό
για αυτό το θέμα
Λάθος
γι' αυτό το θέμα
Να μη γίνεται σύγχυση με το γραπτό λόγο άλλων γλωσσών όπου μπορεί να είναι επιτρεπτό (όπως στα Αγγλικά: «don't») ή ακόμα και υποχρεωτικό (όπως στα Γαλλικά: «qu'est-ce que c'est»).
Μετά την απόστροφο ακολουθεί κενό
Σε περίπτωση που μπαίνει απόστροφος ακολουθείται υποχρεωτικά από κενό (σε αντίθεση πάλι με Αγγλικά/Γαλλικά)
Σωστό
γι' αυτό
Λάθος
γι'αυτό
Όχι κόμμα πριν από «και»
Ενώ στα Αγγλικά το συναντάμε σχεδόν σε κάθε πρόταση, στα Ελληνικά το κόμμα (,) πριν από το «και» απαγορεύεται ρητά.
Αντί για προβολή όλων των τιμών, καταμέτρηση των εμφανίσεών τους και προβολή αυτών.
Λάθος
Αντί για προβολή όλων των τιμών, καταμέτρηση των εμφανίσεών τους, και προβολή αυτών.
Οριστικά και αόριστα άρθρα
Σύμφωνα με την ελληνική γραμματική αόριστο άρθρο δεν είναι μόνο το «ένας» αλλά και το «κάποιος», το «κάτι» και άλλα παρόμοια αλλά και η απουσία άρθρου. (Τρανταχτό παράδειγμα η μόλις προηγούμενη πρόταση! - Το «αόριστο άρθρο» δεν είχε άρθρο)!
Αντίθετα, στα Αγγλικά η απουσία άρθρου έχει το χαρακτήρα οριστικού άρθρου.
«a» = τίποτα
Οπότε στα μηνύματα, σχεδόν στο 100% των περιπτώσεων, όπου στα Αγγλικά έχει «a» αποδίδεται στα Ελληνικά χωρίς άρθρο.
Παράδειγμα
Type a telephone number
Σωστό
Πληκτρολογήστε αριθμό τηλεφώνου
Λάθος
Πληκτρολογήστε έναν αριθμό τηλεφώνου
τίποτα = «ο», «η», «το»
Αντίστροφα, σε μια μεγάλη γκάμα περιπτώσεων η έλλειψη άρθρου στα Αγγλικά αποδίδεται με οριστικό άρθρο στα ελληνικά.
Παράδειγμα
Give page a name
Σωστό
Δώστε όνομα στη σελίδα
Λάθος
Δώστε ένα όνομα σε σελίδα
(Στο προηγούμενο είχε και τις δύο περιπτώσεις ταυτόχρονα)
Προστακτική = ουσιαστικό
Όταν το μήνυμα είναι εντολή (δηλαδή σύνδεσμος ή κουμπί που πατώντας το θα γίνει κάτι) τότε η αγγλική προστακτική στα Ελληνικά αποδίδεται με ουσιαστικό.
Παράδειγμα
Create a page
Σωστό
Δημιουργία σελίδας
Λάθος
Δημιουργήστε μια σελίδα
(Προσέξτε και το αόριστο «a» που παραλείπεται).
Αντίθετα, όταν το μήνυμα είναι πληροφοριακό, η προστακτική διατηρείται.
Παράδειγμα
Type your name
Σωστό
Πληκτρολογήστε το όνομά σας
Εξαίρεση: Please
Όταν το μήνυμα ξεκινάει με «Please» (και γενικότερα όταν μιλάει άμεσα σε μας) τότε αποδίδεται κανονικά ως προστακτική.
Παράδειγμα
Please preview page first
Σωστό
Παρακαλούμε κάντε πρώτα προεπισκόπηση της σελίδας
Λάθος
Παρακαλούμε προεπισκόπηση σελίδας πρώτα
(Προσέξτε επίσης πώς 1. η απουσία άρθρου στα Αγγλικά γίνεται οριστικό άρθρο στα Ελληνικά, 2. το «κάντε προεπισκόπηση» είναι πιο δόκιμο από το «προεπισκοπίστε» και 3. το «πρώτα» έρχεται μπροστά γιατί είναι πιο δόκιμη σύνταξη).
Το σύστημα μιλάει στο χρήστη στον πληθυντικό
Παράδειγμα
Welcome!
Σωστό
Καλώς ήλθατε!
-ing = ουσιαστικό
Όταν το μήνυμα χρησιμοποιεί ενεργητική μετοχή (-ing) για να δηλώσει ότι η εντολή που δώσαμε εκτελείται αυτή τη στιγμή τότε η μετοχή αποδίδεται με ουσιαστικό. Ακόμα καλύτερα μπροστά από το ουσιαστικό να προστεθεί η λέξη «Γίνεται» ή μετά το ουσιαστικό η φράση «σε εξέλιξη...».
Μετάφραση... ή καλύτερα Γίνεται μετάφραση... ή Μετάφραση σε εξέλιξη...
Λάθος
Μεταφράζοντας...
Ενικός-πληθυντικός
«Ένα», «$1» ή τίποτα;
Δεν υπάρχει λόγος προβληματισμού! Κάντε ακριβώς ό,τι κάνει το αγγλικό μήνυμα.
Παράδειγμα
{{PLURAL:$1|one hour|$1 hours}}
Σωστό
{{PLURAL:$1|μία ώρα|$1 ώρες}}
Λάθος
$1 {{PLURAL:$1|ώρα|ώρες}}
Παράδειγμα
Found the following $1 {{PLURAL:$1|page|pages}}.
Σωστό
{{PLURAL:$1|Βρέθηκε η ακόλουθη $1 σελίδα|Βρέθηκαν οι ακόλουθες $1 σελίδες}}.
Λάθος
{{PLURAL:$1|Βρέθηκε η ακόλουθη σελίδα|Βρέθηκαν οι ακόλουθες $1 σελίδες}}.
Πληθυντικός κοινού χαρακτηριστικού = ενικός
Όταν έχουμε την περίπτωση ενός χαρακτηριστικού που ανήκει σε διάφορα υποκείμενα (αλλά από μία φορά στο καθένα) τότε αυτό το χαρακτηριστικό στα Ελληνικά συντάσσεται με ενικό σε αντίθεση με τα Αγγλικά που συντάσσεται με πληθυντικό.
Όλες οι χώρες έχουν σημαία = All countries have flags
Παράδειγμα
Add footers to all pages
Σωστό
Προσθήκη υποσέλιδου σε όλες τις σελίδες
Λάθος
Προσθήκη υποσέλιδων σε όλες τις σελίδες
Αν όμως τα υποκείμενα έχουν αυτό το χαρακτηριστικό πολλές φορές, πχ. αν κάθε «ιδιότητα» έχει πολλές «τιμές» τότε:
Παράδειγμα
Properties' values cannot be null
Σωστό
Οι τιμές των ιδιοτήτων δεν μπορεί να είναι κενές
Αν όμως στο προηγούμενο παράδειγμα κάθε «ιδιότητα» έχει μόνο μια «τιμή» τότε:
Οι περισσότεροι θα επέλεγαν το δεύτερο γιατί φαίνεται γραμματικά σωστό βάσει του γενικού κανόνα που είπαμε πιο πάνω. Όμως στην επέκταση Translation κάθε μεταφραστική ενότητα έχει τη δική της αποκλειστική σελίδα μεταφραστικής ενότητας και αντίστροφα, κάθε σελίδα μεταφραστικής ενότητας αντιστοιχεί σε μία συγκεκριμένη μεταφραστική ενότητα. Άρα είναι αδόκιμο να πούμε σελίδες μεταφραστικής ενότητας γιατί η μεταφραστική ενότητα δεν είναι μία κοινή ιδιότητα των σελίδων, αλλά ένα διαφορετικό περιεχόμενο για την κάθε σελίδα. Δηλαδή αν έχουμε 10 σελίδες, έχουμε και 10 διαφορετικές μεταφραστικές ενότητες. Άρα μιλάμε για 10 σελίδες μεταφραστικών ενοτήτων.
Για αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζει ο μεταφραστής τη χρήση του προγράμματος που μεταφράζει, όπως αναφέρεται και πιο κάτω.
Ημερομηνία + ώρα = 2 «στις»
Στα Ελληνικά λέμε «στις» και για την ημερομηνία και για την ώρα. Λέμε για παράδειγμα: «στις 7 Ιανουαρίου στις 6 το απόγευμα» (πρώτα η ημερομηνία και μετά η ώρα).
Σε πολλά μηνύματα η χρονοσφραγίδα (timestamp) δίνεται με μία μεταβλητή. Αν όμως προσέξετε στην τεκμηρίωση θα δείτε ότι πολλές φορές μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δύο ξεχωριστές μεταβλητές για ημερομηνία και ώρα αντί αυτής που δίνεται. Να επιλέγετε πάντα το δεύτερο για να μπορείτε να βάλετε τα 2 «στις»! (Βλ. και σχετικό bug).
Παράδειγμα
Πληροφορίες σχετικά με το μήνυμα: ● $1 - a time stamp (date and time combined) ● $2 - a date (optional) ● $3 - a time (optional)
Page deleted at $1
Σωστό
Η σελίδα διαγράφηκε στις $2 στις $3
Λάθος
Η σελίδα διαγράφηκε στις $1
Να θυμάστε τα 2 «στις»!
{{GENDER:}}
Όταν η παράμετρος απουσιάζει
Πολλές φορές η συνάρτηση {{GENDER:}} απουσιάζει από το αγγλικό μήνυμα γιατί πολύ απλά δεν χρειάζεται. Μπορεί όμως να χρειάζεται στα Ελληνικά. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο συνήθως θα το λέει στις «Πληροφορίες σχετικά με το μήνυμα». Γι' αυτό πρέπει πάντα να τις διαβάζουμε. Ένας άλλος τρόπος για να το ψυλλιαστούμε είναι αν παρατηρήσουμε ότι στο πρωτότυπο μήνυμα έχει μεταβλητές $1 και $3 και απουσιάζει η $2. Συνήθως η μεταβλητή που απουσιάζει είναι αυτή που προορίζεται για χρήση στη συνάρτηση {{GENDER:}}.
Επεξήγηση των μεταβλητών
Συνήθως, όταν πρόκειται για χρήστες, έχει δύο μεταβλητές, πχ. $1 και $2. Η $1 είναι σύνδεσμος για τη σελίδα του χρήστη ενώ η $2 είναι ο ίδιος ο χρήστης με πληροφορίες φύλου.
Παράδειγμα
Πληροφορίες σχετικά με το μήνυμα: ● $1 - user who performed the action (usually linked to the user page) ● $2 - unused, or user who performed the action (to be used with GENDER) ● $3 - the affected page (usually linked)
{{GENDER:$2|Ο χρήστης|Η χρήστρια}} $2 του ιστοχώρου {{SITENAME}} δημοσίευσε στη σελίδα συζήτησής σας:
Στο συγκεκριμένο μήνυμα ο δημιουργός έχει προνοήσει να βάλει και τη συνάρτηση {{GENDER:$2|posted}} παρόλο που δεν χρειάζεται, μόνο και μόνο για να μας βοηθήσει.
Τα ίδια ισχύουν και για το «διαχειριστή»: «διαχειρίστρια»
Παράγωγα ρήματα του «άγω»
Το ρήμα «άγω» καθώς και όλα τα σύνθετα ρήματα που σχηματίζει με την προσθήκη προθέσεων (εισάγω, παράγω, αναπαράγω κλπ) όταν αναφέρεται σε πράξη στιγμιαία, μοναδική ή μη επαναλαμβανόμενη τότε χρησιμοποιείται ο διπλασιασμένος τύπος «αγάγω». Όταν αναφέρεται σε πράξη συνεχή, συχνή ή επαναλαμβανόμενη τότε χρησιμοποιείται ο αδιπλασίαστος τύπος «άγω».
Παπαζαφείρη, Ιωάννα. Λάθη στη χρήση της γλώσσας μας, Αθήνα : Σμίλη, 1996, σελ. 42
Το σύστημα λέει πάντα «Εισαγάγετε»
Όταν το σύστημα μας προτρέπει να δώσουμε κάποια τιμή προφανώς η πράξη της εισαγωγής θα είναι μη επαναλαμβανόμενη. Άρα το σύστημα λέει πάντα «Εισαγάγετε» (δείτε τη σχετική συζήτηση εδώ).
Εναλλακτικά μπορούμε να χρησιμοποιούμε τις αποδόσεις «καταχωρίστε»(βλ. και σχετικά παρακάτω) ή «πληκτρολογήστε», εφόσον δεν αλλάζει το νόημα.
Οι χρόνοι ανάλογα με το ποιόν ενέργειάς τους χωρίζονται σε συντελεσμένους και μη συντελεσμένους και σε συνοπτικούς (στιγμιαίους) και μη συνοπτικούς (εξακολουθητικούς). Υπάρχουν 4 δυνατοί συνδυασμοί:
Συντελεσμένοι μη συνοπτικοί (π.χ. Present Perfect Progressive: I have been eating)
Συντελεσμένοι μη συνοπτικοί χρόνοι δεν υπάρχουν στα Ελληνικά, για αυτό και το παράδειγμα δίνεται στα Αγγλικά.
Οι χρόνοι που συντάσσονται με «έχω» ή «είχα» είναι εξ ορισμού στιγμιαίοι ή μη εξακολουθητικοί. Άρα αν προηγείται «έχω» ή «είχα» τότε ακολουθεί υποχρεωτικά ο διπλασιασμένος τύπος «αγάγει».
Κλασσικό μαργαριτάρι: «θα παράξω»
Όπως δεν λέμε «θα ανάξω» αλλά «θα αναγάγω», δεν λέμε «θα απάξω» αλλά «θα απαγάγω», δεν λέμε «θα εισάξω» αλλά «θα εισαγάγω» κ.ο.κ., ομοίως, δεν πρέπει να λέμε «θα παράξω».
Το σωστό είναι «θα παραγάγω».
Να θυμάστε το «απαγάγω».
Κλασσικό μαργαριτάρι: «Καταχωρώ»
Τα ρήματα που τελειώνουν σε «-χωρώ» δηλώνουν κίνηση (π.χ. προχωρώ, προσχωρώ, αποχωρώ, αναχωρώ κ.λ.π.). Έτσι «καταχωρώ» σημαίνει «κινούμαι εναντίον κάποιου».
Το σωστό λοιπόν όταν πρόκειται για δεδομένα είναι «Καταχωρίζω».
Παράγωγα
Τα ρήματα που τελειώνουν σε «-ώ» δίνουν ουσιαστικό σε «-ηση» και μετοχή σε «-ημένος/η/ο». Π.χ. «αναχώρηση», «προχωρημένος»
Τα ρήματα που τελειώνουν σε «-ίζω» δίνουν ουσιαστικό σε «-ιση» και μετοχή σε «-ισμένος/η/ο». Π.χ. «κατεδάφιση», «ιονισμένος»
Οπότε τα παράγωγα του «καταχωρίζω» είναι:
«Καταχώριση» (και όχι «καταχώρηση»)
«Καταχωρισμένος/η/ο» (και όχι «καταχωρημένος/η/ο»)
Πότε δεν παραλείπεται το τελικό «ν»
Το τελικό «ν» δεν παραλείπεται:
Σε συνδέσμους «μην», «δεν» κ.λ.π.
Όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ
(Μόνο για αρσενικά) Όταν η λέξη που ακολουθεί είναι επίθετο (και άρα θα μπορούσε να εκληφθεί ως ουδέτερο)
η ελληνική γλώσσα, η αγγλική γλώσσα, η σουηδική γλώσσα κ.ο.κ.
τα ελληνικά προϊόντα, τα αγγλικά προϊόντα, τα σουηδικά προϊόντα κ.ο.κ.
Το Διαδίκτυο πάντα με κεφαλαίο
Το Διαδίκτυο είναι ένα και μοναδικό γι' αυτό θεωρείται κύριο όνομα και γράφεται πάντα με κεφαλαίο.
Αμετάφραστες λέξεις
Γένος
Θηλυκού γένους
Οι γλώσσες προγραμματισμού
Η PHP
Η SQL
Η Java
Εξαίρεση: όσες γλώσσες περιέχουν «script» είναι ουδετέρου γένους
Το javascript
Το actionscript
Εξαίρεση: Το CSS
Ουδετέρου γένους
Τα προγράμματα
Το wiki
To MediaWiki
Το MySQL
Διορθωτές
Είναι γεγονός ότι η πρώτη μετάφραση γίνεται πολλές φορές λίγο επιπόλαια. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 90% της πρώτης μετάφρασης έχει γίνει από λίγους, πωρωμένους μεταφραστές, που κάθονται και ξεπετάνε 500 μηνύματα στην καθισιά, και στους οποίους η κοινότητα χρωστάει πολλά. Από αυτούς λοιπόν οι απαιτήσεις είναι κατά κάποιο τρόπο πιο μικρές γιατί η έλλειψή τους σε ποιότητα αναπληρώνεται στο πολλαπλάσιο από την ποσότητα. Έτσι η ευθύνη της ποιότητας πέφτει αναγκαστικά στον δεύτερο μεταφραστή δηλαδή το διορθωτή.
Να διορθώνετε υπεύθυνα
Οι διορθωτές πρέπει να είναι 10 φορές πιο προσεκτικοί και υπεύθυνοι από τους πρώτους μεταφραστές. Να είναι απόλυτα σίγουροι για την αλλαγή που πρόκειται να κάνουν και αν δεν είναι να μην την κάνουν.
Και ας μην ξεχνάμε ότι η οποιαδήποτε αλλαγή πάντα θα ενοχλήσει λίγο τον πρώτο μεταφραστή οπότε άλλος ένας λόγος που πρέπει να γίνεται με φειδώ.
Να διορθώνετε μέσα από τη χρήση, όχι θεωρητικά
Εκτός από την περίπτωση του καταφανέστατου λάθους, καλό είναι οι διορθώσεις να γίνονται μέσα από τη χρήση και όχι θεωρητικά. Δηλαδή αν δεν χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο πρόγραμμα ας μη βιάζονται να αλλάξουν κάτι πριν σιγουρευτούν γιατί πολλές φορές μια σχετικά λάθος μετάφραση ίσως αποδίδει καλύτερα αυτό που θέλει να πει ο προγραμματιστής.
Να γράφετε αιτιολόγηση στη σύνοψη επεξεργασίας
Όσο πιο περίεργη φαίνεται η διόρθωση τόσο πιο αναγκαία είναι η αιτιολόγηση. Αν η ανάγκη διόρθωσης προέκυψε μέσα από τη χρήση γράψτε το. Αν προέκυψε μέσα από λεξικά ή οδηγίες της κοινότητας ή συζητήσεις βάλτε ένα σύνδεσμο προς την ανάλογη σελίδα.
Κι αν το πρωτότυπο αγγλικό μήνυμα είναι λάθος;
Πολλές φορές τυχαίνει το πρωτότυπο αγγλικό μήνυμα
να έχει καταφανέστατα λάθη (γραμματικά, συντακτικά), ή
να έχει ελλείψεις (π.χ. να χρειάζεται τη συνάρτηση {{GENDER:$1|...}}), ή
να μη βγάζει νόημα.
Καταρχάς, μην αποπειραθείτε να αλλάξετε το πρωτότυπο μήνυμα γιατί ούτως ή άλλως το FuzzyBot θα το επαναφέρει άμεσα.
Οι ενδεδειγμένοι τρόποι είναι 3:
Σύνδεσμος SupportΑν είστε αρχάριος (ή απλά δεν θέλετε να ασχοληθείτε περισσότερο), αφήστε ένα μήνυμα στο support (κάτω δεξιά στο παράθυρο επεξεργασίας, εκεί που λέει: «Χρειάζεστε περισσότερη βοήθεια; Ζητήστε περισσότερες πληροφορίες») περιγράφοντας ποιο είναι το πρόβλημα ή/και προτείνοντας την επιθυμητή αλλαγή. Στη συνέχεια θα πρέπει να κάνετε υπομονή μέχρι να το δει κάποιος υπεύθυνος και να το προωθήσει κατάλληλα.
Αν είστε προγραμματιστής (dev) του MediaWiki η καλύτερη λύση είναι να κάνετε την αλλαγή μόνοι σας στον κώδικα και να υποβάλετε το patch στο Git (βλ.: mw:Git/Tutorial). Αυτός είναι ο πιο σίγουρος και άμεσος τρόπος.
Να θυμάστε τα 2 «στις»!
